Bóng chuyền ngày nay là trò chơi mà nhiều quốc gia cạnh tranh với nhau, từ Thổ Nhĩ Kỳ, Serbia, Nga, Trung Quốc, Ý hay Hoa Kỳ. Nhưng có lẽ kỷ nguyên cạnh tranh này sẽ chẳng bao giờ diễn ra, nếu như quốc gia Liên Xô vẫn còn tồn tại. Bởi lẽ trong lịch sử bóng chuyền thế giới, chưa từng ghi nhận một nền bóng chuyền nào kéo dài kỷ nguyên thống trị của mình khủng khiếp như người Xô Viết đã làm
Kỷ nguyên 40 năm thống trị bóng chuyền thế giới
Ngay sau khi chiến tranh thế giới lần thứ 2 khép lại, mặc dù còn đang phải khắc phục những hậu quả sau cuộc chiến lịch sử, nhưng người Liên Xô vẫn tập trung phát triển về mặt thể thao của mình, đặc biệt là bộ môn bóng chuyền
Năm 1948, đội bóng chuyền nam Liên bang Xô Viết được thành lập. 4 năm sau, tới lượt đội nữ cũng ra đời. Kể từ đây, bóng chuyền Liên Xô mở ra kỷ nguyên thống trị toàn thế giới
Trong suốt từ năm 1948 đến khi tan rã vào năm 1991, bóng chuyền nam của Liên Xô đã giành được 3 huy chương vàng Olympic, 6 huy chương vàng World Championship, 4 huy chương vàng World Cup và 12 huy chương vàng châu Âu, trong đó có kỷ lục 10 kỳ liên tiếp vô địch châu Âu, kéo dài từ năm 1967 – 1991
Cho đến thời điểm hiện tại, dù Liên Xô đã giải thể được hơn 30 năm, nhưng bóng chuyền nam nước này vẫn dẫn đầu số lượng Huy chương Vàng tại Olympic, World Championship, World Cup và Giải bóng chuyền vô địch quốc gia châu Âu, điều này đủ cho thấy sự thống trị của họ là kinh khủng tới mức nào
Bóng chuyền nữ Liên Xô cũng không hề kém cạnh, thậm chí thành tích còn có phần nhỉnh hơn so với những đồng nghiệp nam
Ra đời vào năm 1952, kể từ đó tới khi tan rã vào năm 1991, bóng chuyền nữ nước này đã thu về 4 huy chương Vàng Olympic, 5 huy chương vàng World Championship, 1 huy chương vàng World Cup và 13 lần lên đỉnh châu Âu
Tính cho tới tận thời điểm hiện tại, bóng chuyền nữ Liên Xô vẫn là đội bóng duy nhất ở châu Âu lên ngôi vô địch tại Olympic, và thậm chí họ là những người nắm giữ số lần vô địch nhiều nhất tính tới trước khi Olympic Paris diễn ra
Những “gã khổng lồ” theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng
Sự thành công của bóng chuyền Liên Xô đến từ nhiều yếu tố, nhưng quan trọng nhất chính là thể hình vượt trội của các thành viên đội tuyển quốc gia nước này
Ở năm gần nhất mà đội tuyển bóng chuyền nam Liên Xô tham dự Olympic là 1988, họ đã trình làng một đội hình có chiều cao trung bình lên tới 1m98, và không có bất cứ một cầu thủ nào cao dưới 1m9
Hai thành viên thấp nhất của đội là hai chuyền hai Vyacheslav Zaytsev và Evgeni Krasilnikov, đều có chiều cao lên tới 1m91. Bên cạnh đó, có tới 4 người sở hữu chiều cao 2m đổ lên, chiếm 1/3 đội hình của đội tuyển bóng chuyền nước này
Việc sở hữu chiều cao khủng khiếp, khiến đội tuyển bóng chuyền nam Liên Xô được ví như kẻ thống trị bầu trời bóng chuyền thế giới. Chiều cao khủng bố này cũng khiến đối trọng của Liên Xô khi đó là Mỹ đã phải tái mặt, và góp phần tạo nên sự cân bằng trong cuộc chiến tranh lạnh giữa hai cường quốc lúc bấy giờ trên mặt trận thể thao – văn hóa
Các cô gái nước này cũng không chịu kém cạnh. Cũng trong kỳ Olympic 1988, đội tuyển bóng chuyền nữ Liên Xô mang tới một đội hình sở hữu chiều cao trung bình lên tới 1m84, và không có một ai cao dưới 1m8
Họ cũng có 3 tay đập có chiều cao lên tới 1m9 đổ lên, đó là Yelena Volkova 1m90, Irina Smirnova 1m91 và Yelena Ovchinnikova 1m90
Với chiều cao cực khủng, tầm bật đà, bật chắn và tầm cắt cực lớn, những pha tấn công hay chắn bóng của các vận động viên Liên Xô luôn trở thành cơn ác mộng của mọi đối thủ khi đối đầu với họ
Những người kế nhiệm xứng đáng
Đáng tiếc là thời đại hoàng kim của bóng chuyền Liên bang Xô Viết đã phải chấm dứt vào năm 1991, do quốc gia này tan rã. Dẫu vậy, những người kế nhiệm họ là bóng chuyền Nga đã và đang làm tốt những gì mà các vị tiền bối đã đề lại
Cho tới trước khi bị cấm vận thi đấu trên toàn thế giới bởi cuộc chiến tranh với Ukraine, bóng chuyền Nga vẫn là những gã khổng lồ, cơn ác mộng của mọi nền bóng chuyền trên thế giới khi đối đầu, đặc biệt là bóng chuyền nam
Họ vẫn giữ được thứ đã làm nên thành công của bóng chuyền Xô Viết năm xưa, đó là tận dụng lợi thế chiều cao cực khủng.
Trong lần tham dự giải đấu gần nhất của họ trên đấu trường thế giới là Giải bóng chuyền vô địch châu Âu 2021, người Nga đã mang tới một đội hình có chiều cao trung bình lên tới 2m02, và đội hình cũng gần như là từ 1m90 đổ lên
Số lượng cầu thủ cao từ 2m đổ lên thậm chí còn hơn rất nhiều so với bóng chuyền Liên Xô trước kia, với 8 cầu thủ, chiếm tới hơn một nửa số thành viên được đăng ký tham dự giải đấu năm đó
Cá biệt, có tới 3 trường hợp cao từ 2m10 đổ lên, đó là phụ công Ilia Vlasov 2m12, phụ công Artem Volvich 2m12, và đối chuyền Kirill Klets 2m10
Hiện tại, dù vẫn chưa biết ngày trở lại với bóng chuyền thế giới còn bao xa, do lệnh cấm vận bởi cuộc chiến tranh Ukraine, nhưng bóng chuyền nam của Nga đã có sự chuẩn bị cho lớp kế cận, khi cho ra mắt hàng loạt tài năng trẻ, nổi bật nhất trong số đó là khủng long Maksim Sapozhkov
Sinh năm 2000, năm nay mới 24 tuổi nhưng anh này đã sở hữu chiều cao 2m20, trở thành VĐV bóng chuyền cao nhất nước Nga tính tới thời điểm hiện tại. Maksim hiện đang thi đấu cho CLB Verona Volley ở giải vô địch quốc gia Ý, và đang chứng tỏ đẳng cấp của mình tại một trong những nền bóng chuyền hàng đầu thế giới
Bóng chuyền nữ Nga cũng không hề kém cạnh, họ cũng là kẻ kế thừa xứng đáng cho danh hiệu nữ hoàng bóng chuyền mà Liên Xô đã gây dựng nên năm xưa
Vẫn với công thức cũ là một đội hình sở hữu chiều cao vượt trội, bóng chuyền nữ Nga dù không tới mức khuynh đảo cả thế giới, nhưng cũng đủ xuất sắc để giành thêm 4 huy chương vàng World Championship và 6 lần lên ngôi tại châu Âu
Bóng chuyền nữ Nga thời hậu Xô Viết cũng sản sinh nhiều cái tên sáng giá, như Nataliya Goncharova – một trong những đối chuyền hàng đầu thế giới, Arina Fedorovtseva hay Irina Fetisova
Dù bóng chuyền Nga hiện tại rất xuất sắc, thế nhưng có lẽ phải rất lâu nữa, họ mới vươn tới được đẳng cấp mà người Liên Xô đã tạo dựng nên. Thật tiếc cho một đế chế oai hùng mà phải sụp đổ bởi những yếu tố bên ngoài, giờ thì người hâm mộ bóng chuyền Xô Viết trước kia chỉ có thể hy vọng người Nga sẽ làm lại được như những gì họ đã làm trong quá khứ